1. Is binnenghestaen den heere pensionaris Boreel ende heefft rapport ghedaen van zijn gebesogneerde als commissaris vanweegen deesen Staet geweest zijnde opte conferentie gehouden tot Staden tot bijlegginge van de disputen tusschen de regenten van de stadt Bre[men] ter eenre ende den aertsbisschop van Bremen, soone van Zijn Ma.^t van Deenemercken, ter andere zijde, ontstaen ende langhen tijdt getrotteert hebbende. Seyt datte questie daerinne meest bestaen heefft dat den aertsbisschop de Luterse leere wil gepredickt ende toegelaeten hebben in zeeckeren domkerck, daer zeedert 100 jaeren herwaert geen predicatie inne ghedaen is geweest, maer zeedert de disputen van zeecker Luthers leeraer de gereformeerde religie wat meerder toeghedaen ende om onruste voor te comen buyten de stadt geset, was toegeslooten gebleeven, sustinerende daertoe recht te hebben volgens het tractaet van anno 1530, bij ‘twelcke verstaen is dat geen ander religie in de kercken van Bremen soude gepredickt werden als die doentertijdt in swangh gingh, stellende buyten dispute dat ten tijde van ’t maeken van dit tractaet de Lutersse religie daer gepredickt was ende geen ander.

Ten 2^en datten bisschop de Weesar met twee oorloghscheepen beset hielt om van die van Breemen ende ’t heele Sticht zeecker thol te hebben van de op- ende affghaende goederen, hebbende tot dien eynde meede vier treffelijcke schanssen aen den Weesar doen maecken ende die met een competent getal van volck beset, dwinghende daerbij de voorbijpasserende scheepen tot zeecker plaetse vier mijl landwaertin geleegen haer pasporten te doen haelen, tot groote incommoditeyt van de commerciën.

Ten 3^en datten zelven bisschop meede sustineert die van Bremen geen maght te hebben om eenige imposten binnen de stadt op te stellen, maer dat sulcx zijn werck is, hebbende tot dien eynde bij retorsie meede zeeckeren impost gestelt op alle de ghoederen die uyt de stadt ten plattenlande ghaen off van ’t plattelandt ter stadt inghebracht worden tot extraordinare belastinge van de stadt ende gemeente aldaer.

Ten vierden alsso de regeringe van Bremen bestaet uyt zes stemmen, te weeten die van ’t domcapittel, 2. van de clergie ende geestelijckheyt, 3. van de ridderschappen, 4. van de stadt Breemen, 5. van Staden ende 6. van Boxstehuyde, die gewoon zijn alle de noodige lasten van ’t stifft te vinden ende om te slaen alleen opte plattelanden, mits dat daervan vrij zijn alle de ingeseetenen ende personen die sorteren onder de zes leeden die in de regeringe haer stemme hebben, ende dat die van Breemen onder dit pretext daermeede uythouden de goederen van verscheyden heerlijckheeden onder haer sorterende, datten bisschop verstaet onreedelijck te sijn, oock dat hem die heerlijckheeden souden raecken.

Ten 5^en dat oock belanghende het stellen van een schout, die maght heefft om eenige gravamina opte vergaderinge over te leveren, die van Breemen meede hem in zijn recht souden vercort hebben. Ten zesten omdatten bisschop sustineert dat Breemen geen vrije rijcxstadt maer alleen een bisschoppelijcke stadt is, ende dat hem mitsdien alleen ’t gesagh daerinne toecompt ende nyet de magistraten, hem daerenboven uyttermaeten ontstelt hebbende dat die van Breemen, die hij was houdende als zijn onderdaenen, haer verstoudt hadden voor den keyser over hem te klaeghen, ende daerop tegens geobtineert hadden mandamentum moritorium van hooghgemelten keyser, bij ‘twelcke sij als een vrije rijcxstadt wierden erkent ende hem gelast haer dienthalven bij haere vrij- ende gerechticheeden te maincteneren, sub pœna banni, dat hem ten hooghsten hadde geoffenseert. Tegens welcke pretensen bij die van Bremen was gesustineert dat sij zeedert het overlijden van den lesten aertsbisschop, deesen noch minderjarigh zijnde, bij Zijn Ma.^t van Denemercken als vooght ende coadjutor van zijn zoon, geobtineert hadden continuatie van alle haere oude privilegiën ende vrijheeden, so in ’t politijcquen als geestelijck tevooren bij haer genooten, met beloffte van haer t’allen tijden daerinne te sullen stijven ende stercken, als bij formele brieven anno 1622 daervan becomen conde blijcken, onder welck recht meede beghreepen most worden dit recht van deesen domkerck off geslooten te houden off bij nyemant anders te laeten bedienen als bij die van haer religie, daerbij voorgevende datte Luterse religie over hondert jaeren aldaer gepredickt was haer religie ende datte jegenwoordige Lutersse die t’eenemael hadden verbastert, ende als zij in deesen al yet toegheeven souden belangende ’t predijcken, dat effenwel den doop, het consacreren van ’t avondtmael ende het trouwen daer nyet souden connen werden toegelaeten, omdat daeruyt tusschen geallieerde familiën van weedersijdige gesintheyt in haer stadt nyet dan oneenigheeden ende vervreemdinge van gemoederen ontstaen soude, temeer dewijl de proffijten van ’t doopen ende trouwen bij de gereformeerden totnochtoe genooten, aen de Luterssen souden werden gediverteert, dewijl in de stadt nyemandt sulcx magh doen buyten zijn parochie, daeruyt geen minder onlusten souden ontstaen, ende belanghende de souverainiteyt van haer stadt ende de vordere verscheelende poincten refereerden haer tot haere munimenten ende bewijsen daeruyt claerlijcken soude connen blijcken de nulliteyt van de voorseyde pretensen ende haer goedt recht ter contrariën.

Dat nae langhe disputen ende onderhandelingen deur veelvoudige inductiën ende tusschenspreecken van de gesanten van Denemercken ende hem de zaecke so verre gebraght was dat partijen finalijcken met malcanderen waeren vereenight ende verdraeghen op volghende voet: dat den eertsbisschop sal vermogen in den Dom de Lutersse religie te doen preecken, oock aldaer te mogen doopen ende trouwen die ’t souden begeeren off volgens ’t parochieghelt moeten doen, mits datt aen de gereformeerden betaelt soude moeten werden ‘tzelve recht ende proffijt dat sij tevooren genooten hadden, in allen schijne off dezelve bij haer gedoopt off getrout waeren; dat alle de vordere kercken van de stadt ende van ’t plattelandt de gereformeerde religie in sal werden gepredickt ende geen andere, ende den bisschop belooven haer daerinne voor altijt te sullen maincteneren; datte stadt imposten nae haer welgevallen sal mogen continueren, opstellen, verhoogen ende anderssints in doen so sij te raede vinden sullen, mits dat daervan exempt sullen sijn acht domheeren, den secretaris ende syndicus ende de ridderschap comende in stadt woonen, dat die maer halve imposten sullen aen gehouden zijn; datte imposten bij retorsie weegen den bisschop ten plattenlande ingestelt, sullen ophouden ende affgeschafft werden, oock de oorloghscheepen van de riviere weghgenomen ende de schanssen gedemolieert, het volck opontboden ende dat aen de stadt Breemen sal worden gelaeten alles nae voorghaende gewoonte ende ordre in haer stadt ende Sticht te mogen verrichten; dat de landen tot vergrootinge van de stadt verdolven tot tauxatie souden moeten werden betaelt, de questie over ’t onderhout ende genot van seeckere tolbrugge aen seeckere rechtsgeleerden geremitteert zijnde, belanghende ’t recht van de heerlijckheeden, dat daerop naerder enqueste soude worden gedaen ende de saecke, was ’t noot, aen rechtsgeleerden verbleeven.

Belanghende het dispuyt van de staetssouverainiteyt, hadden de meeste moeyten gehadt ende scheen dat al den handel daerop telckens terugge liep ende gebroocken soude geweest zijn. Dan was eyntelijcken meede getroffen, sodat partijen met gemoede verdraeghen zijn, allenthalven ghroote vreughde ende een gemeen applausus off welbehaegen onder de ingeseetenen van Breemen werde gespeurt, hem oock seer groote eere allenthalven aendoende op zijn aencomen, aenweesen ende scheyden met solemneel inhaelen van carossen, met gewapende burgers ende soldaten, lossen van ’t canon ende anders ende opte zelve manniere weederomme dimitterende ende met haer carossen deur ’t landt van Oldenburch, brenghende tot Lieroort toe, hem allenthalven oock gedefroieert hebbende, de heeren Staeten ten hooghsten bedanckende voor haere ghoede officiën ende debvoiren. Hadde oock in transitu Zijn Ma.^t van Denemercken te Geluckstadt gesproocken volgens sijn last ende was met groote eere ende magnificentie ingehaelt ende bij den coningh getracteert ende ter tafelen geset op een nae aen den coningh boven de rijcxraeden ende voorts met gelijcke eere ende beleefft antwoordt gedimitteert. Doch is al ditzelve gehouden voor notificatie ende den heer Boreel voor zijn officiën ende goede debvoiren hooghlijcken bedanckt.

2. Meede voorgedraegen weesende datten admirael Tromp op naenoen rapport soude doen van de rencontre ende ’t gevecht tusschen hem ende den viant in Duyns gevallen, ende hoe dat Zijn Hoogheyt ende de heeren Staten-Generael, reguard neemende opte vorige dreyghementen van de Engelssen ende om te preveniëren de clachten die vandaeraen deesen Staet souden moghen worden ghedaen, goedtgevonden hadden in allerijl zeeckeren ambassadeur daernae toe te doen ghaen met die intentie, nyet om ons doen te excuseren, maer om te claeghen over den coningh van ’t groote support de Spaenssen in zijn rijck aengedaen, nyet alleen mettet toevoeren van allerley vervarsinge maer oock van cruyt, loot, anckers, cabels, touwen, masten etc., ende het conniveren van ’t overbrengen van ’t Spaens volck met Engelsse scheepen nae Duynkercken, ende het dreygen aen de onse die sulcx in conformité van ’s conings bevel sochten te beletten ende genochsaeme bethoninge van hostiliteyt tegens de onse, haere so oude vrunden, alles in faveur van de Spagnerden, onsen erffviant gedaen, met versoeck dat in toecomende ‘tzelve nyet meer soude mogen geschieden, opdat alsso de correspondentie tusschen so oude vrunden ende geallieerden ende teffens religionsverwanten, te beeter soude mogen werden geconserveert ende andere saecken meer van die nature, die best noch voor eenen tijdt dienen gesweeghen, ende dat Zijn Hoogh.^t goedgevonden hadde hyertoe voor te slaen den heer van Somersdijck, die opte instantiën van Zijn Hoogh.^t oock deese charge alreede hadde aenghenomen, nyettegenstaende verscheyden excusen bij hem ghedaen, mits dat hij als voor deesen soude mogen ghaen op declaratie ende nyet op ’t gemaeckte reglement.

Dat die zaecke ter Generaliteyt naerder gedelibereert weesende eenparichlijcken bij de andere provintiën goedgevonden was, mits dat in toecomende oock andere ambassadeurs aen ‘tzelve reglement nyet en souden weesen gebonden, ‘twelck de gedeputeerden deeser provintie nyet en hadden connen goedtvinden, maer uytgestelt tot deese bijeencompste, versoeckende alsnu de intentie van de vergaderinge daerop te verstaen, waerop gedelibereert zijnde ende geleesen de resolutie van den 23^en october 1625, is verstaen daermeede te conformeren ende dienvolgens goedtgevonden dat, om de provintiën de ambassaden nyet te smaeckelijck te maecken, bij ’t reglement zal werden gepersisteert, ende den heer van Somersdijck versocht worden daerop te willen ghaen, met dien verstande dat hij teffens declaratie van zijn oncosten maecken zal ende ‘tgunt bij hem aen oncosten bij dezelve boven ’t reglement bevonden zal werden gemaeckt te weesen, dattet zelve tot particulieren laste van deese provintie hem zal worden verghoedt, met serieuse aenmaninge, dewijl den tijdt geen uytstel lijden can om nyet geprevenieert te worden van de clachten van de Engelssen, dat hem gelieve op ’t alderspoedichste te bequaemen ende opte reyse te begheeven.

3. Is binnengestaen den lieutenant-admirael Maerten Herpertsz. Tromp rapport doende van ‘tgunt hem op zijn reyse zeedert den 23^en martii lestleeden bejeegent was, ende hoe dat nae langh cruyssen ontrent Bevesier ende Lesar om te verhinderen het overcomen van de Spaensse vlote, vooreerst hem bejeegent zijnde Engelssen overvoerende 1.000 mannen Spagnerden, daervan d’eene nyet willende strijcken ontrent 20 à 30 schooten opgedaen zijn als wanneer zij haer gewillich overghaeven, doch het volck daeruyt neemende bevondt dezelve so qualijcken geheynt ende gekleet, met sulcken stanck, dat daervan een leegersieckte in sijn scheepen overgesprooten is die haer ten hooghsten heefft geïncommodeert, welck volck opdat se nyet in ons landt bij wisselinge den viant te dienste soude mogen comen ende zijn scheepen nyet vorder van dezelve geïnfecteert, de vivres geconsumeert ende alsso sijn vloote in ’t ongereedt gestelt zoude moghen worden, hij goedgevonden hadde in Vrankrijk op te setten ende de Engelsse scheepen, om alle onlusten voor te comen, te dimiteren met intentie effenwel, so haer nyet hadden willen opgheeven, dat haer glad in de grondt soude hebben geschooten sonder hem mettet bergen zeer te bemoeijen.

Dat een geruymen tijdt hiernae, te weeten opten 15^en septembris lestleeden, in ’t gesichte gekreegen heefft de Spaensse vloote ontrent Bevesier, starck 67 seylen , hij om de grasseringe van den viant, het neemen van de Rouaensvaerders ende anders zijn vloote verdeelt hebbende, leggende den commandeur Banckert met 12 scheepen voor Duynkercken ende den vice-admirael De Witte met noch vijff elders cruyssende, sodat hij hem nyet starcker bevondt als 12 scheepen ende een jacht, ende heefft hij, admirael, datelijcken goedtgevonden deur ’tzelve jacht Witte Wittersz. ende den commandeur Banckert met haer scheepen in allerijl bij hem te ontbieden, doende hierentusschen met zijn 12 scheepen sijn best om de loeff van den viant te krijghen ende dezelve genochsaem becomen hebbende, is hem de windt weeder recht teghen geloopen sodatten viant in de windt van haer afflagh, ende weeder tenterende om aen een ander candt boven te crabbelen, heefft den viant sulcks merkende oock bij de windt geghaen, sodat hij nyet opdoen conde ende hem nyet en resteerde als met zijn scheepen te vluchten off den viant inne te wachten t’eene al te schandelijck oordelende heefft zijn zeylen opgeghijt ende heefft alsso den viant ingewacht, die ook rechttoe rechtaen op hem affquam, den admirael Docquendo vooraen in goede ordre met intentie om haer te enteren ende te fricasseren ende voor een ontbijtjen op te neemen. Doch hierentusschen bij hem comende den vice-admirael De Witte met 5 scheepen, heefft denzelven aen zijn boort ontbooden ende zijn intentie verclaert te weesen de Spaenssen in te wachten ende te slaen, doch dat hij geen raedsaemer saecke vondt als dat sij dicht geserreert ende geslooten in malkcanderen souden houden sonder dat yemandt daertussen soude connen comen, ende dat sij daernae souden trachten om haer vloote te separeren, in welcken cas sij seeckere advantage opten viant soudden hebben. Hem daerop zijn advijs vraeghende ende een glas met wijns toedrinckende om malcanderen trouw ende tot in der doot bij te staen, ende heefft den voors. vice-admirael ende voordere presente chrijsraeden deese ordre t’eenemael goedt en geraeden gevonden, beloovende elckanderen totte doot toe bij te staen ende de verleegene te helpen ende te berghen, lastende hij, admirael, meteenen den voors. De Witte om door zijn boot dit de andere scheepen bekent te maecken. Dan den viant wat radder aencomende als die scheepen van deese ordre kennisse conden hebben, is ’t gevecht aengeghaen, eenige scheepen wat affteraff blijvende alleenlijcken deur onkunde van deese ordre, die daeromme tot haer onschult een quaeklanck naegegaen is, nyetteghenstaende zij de ordre ontfanghen hebbende haer datelijcken daernae hebben gereguleert ende gesaementlijcken seer eerlijck hebben gequeeten.

Den admirael Docquendo so aencomende met volcomen resolutie om te slaen ende hem, admirael, aen boordt te leggen als uyt alle circumstantiën bleeck, is buyten zijn vermoeden van onse scheepen so dicht in malcanderen geslooten blijvende, so gerencontreert dat zijn groote rae ende fockerae mettet fockemarsseyl ende den boeghspriet mette eerste charge van boven neerraeckten, sodat hij in onmaght raeckende haer gemist ende ontrent een pistoolschot affter den vice-admirael De Witte om geraeckt ende gedreeven is, sijn andere scheepen hem so volghende, is tottet avondt toe schutgeveert gehouden. Des nachts beesigh sijnde met haer te repareren ende so voort schockende hebben ‘smergens den viant gemist, waeromme hij, admirael, geraeden vondt te loopen nae den Swartennes, om aldaer eerder comende den viandt den pas te connen affsnijden, ‘twelck haer geluckende hebben daeghs daeraen ontrent de Cingels den viant weeder in ’t gesicht gekreeghen, doch een groote calmte weesende, hebben beyde voor ’t ancker geset ende een tye affgestopt, de windt daernae wat wackerende, hebben als vooren tegens malcanderen schutgevaer gehouden.

Hierentussen bij hem comende den commandeur Banckert met 12 scheepen van de cust ende mette principaelste van de chrijsraet gedelibereert weesende, hebben effter goedgevonden dicht in malcanderen geslooten te houden ende den viant aen te tasten so haest weer ende windt sulcx toeliet ende, was ’t doenlijcken, van malcanderen dezelve te separeren om alsso een partije maghtigh te worden, werdende bij alle de vordere scheepen van de vloote deese resolutie voor ghoedt ende op dinghsdagh ‘snachts te elff uuren beghinnende in ’t werck gestelt met een seer ghoede courage, elck capiteyn hem draghende als nae behooren geduurende ‘tzelve gevecht tot 12 uuren opten dach, waerdoor soveel teweeghe gebracht is dat twee van hunne scheepen in onmacht raeckende van de vloote affgedwaelt ende bij de onse genomen zijn, daervan den eenen is opgebracht, doch het volck van onse vloote op ’t ander gaillioen wat te begheerigh zijnde nae den buyt ende ’t zilver dat daerinne was, ende elck beesich sijnde om hemzelven te versorghen sonder opte zeylen te passen, is hetzelve schip so schockende mette windt ende stroom, weer midden onder de Spaensse vloote geraeckt ende alsso weer van den viant verovert. Dan den capiteyn Foran met een groote courage ende dexteriteyt hetzelve gallioen aen boort treffende, is bij geluck het meeste volck overgesprongen ende gesalveert, dat eenige noch nyet gereet zijnde zijn daernae buyten boort gesprongen ende deur ’t gewichte van den bijhebbenden buyt datelijcken gesoncken sonder weeder op te comen, settenden den viant voorts zijn cours nae Duyns.

Dan den admirael clachten hoorende van gebreck van cruyt ende verstaende dat geen drye scheepen met 50 schoten voorsien waeren ende hem van zijn eygen volck meede aengeseyt werdende dat van de 10.000 lb kruyt bij hem ingenomen geen 20 schooten overich waeren, heefft een seyn gegeeven dat zijn vloote nae Calis soude overleggen op hoope vandaer weeder voorsien te sullen worden, hetwelck hem geluckt is, den gouverneur van Calis hebbende in barcken gereedt leggen 28.000 lb kruyt ende 4.000 coogels, die haer bijgeset ende datelijcken over de schepen gereepartieert zijn. Ghaende so datelijcken weeder nae den viant toe, die zij voor Douvre aen ancker geset vonden, doch eenighe noch onder zeyl haer gewaer werdende, capten anckers ende touwen aff ende weecken in Duyns dicht onder de casteelen. Zij haer vervolghende om van weederzijts te besetten, doch den Engelssen vice-admirael Penninghton aen boort comende ende uytten naeme van Zijn Ma.^t lastende geen hostiliteyt aldaer te pleegen off dat Zijn Ma.^t hem datelijcken meede voor viant verclaerde ende de Spaenssen tegens haer helpen soude, oock nyet gedooghende dattet Noorder ende Suyder Gat teffens bij hem soude worden beset, hem verseeckerende ende sweerende dat bij nacht geen scheepen het Noorder Gat conden uytloopen, dat de beste Engelsse piloten bij daegh sulcx ternauwernoot seeckerlijcken conden doen, heefft hem laeten seggen.

Dan bevonden dat ‘s nachts daeraen 13 à 14 van de kleynste Duynkerckers uytgesnapt ende binnen Duynkercken gebracht zijn, met ontrent 2.000 Spagnerts, ‘twelck verstaende heefft beyde gaten beset, sodat nyemandt conde uytcomen sonder van haer gesien te werden. Hierentussen bij de Engelssen hem ongeloofflijcke moeyten, quellingen ende dreygementen aengedaen werdende ende de Spaenssen nyet dan al te zeer gefavoriseert, is hem, admirael, oock eyntelijcken bij den vice-admirael affgeparst dat hij nyet en soude den viant aentasten sonder hem ‘tzelve alvooren drye daeghen te verwittighen, doch heefft de notificatie hem beloofft ende toegeseyt maer ’t vorder versoek als bespottelijck ende tegens reeden affgeslaeghen.

Welcken volgens den windt opten 21^en october lestleeden uytten noordwesten beghinnende favorabilijcken te waijen, hoewel eerst stil, jae het getye al ten halven verloopen weesende ende sulcx merckelijcke redenen dienende om nyet te beghinnen, hadde hij, admirael, effter geresolveert datelijcken den viant in Godes naeme aen te tasten ende voor te comen de grote ongeleegentheyt van stormen ende onweeren, die ontrent dit zaeysoen gewoon zijn te ontstaen, ende zijn heele desseyn nyet alleen versetten, maer oock al sijn scheepen souden connen ruïneren. Hem Penninghton alvooren aen boort sendende seeckere missive, bij dewelcke hij hem notificeerde geresolveert te zijn om datelijcken te slaen ende den viant te destrueren, uyt oorsaecke hij eerst hostiliteyt soude hebben gepleeght, hem, admirael, in ’t visiteren van zijn scheepen door sijn besaen geschooten hebbende als zelffs nyet en ontkent ende daerenboven in ’t saluteren van den Paltsgraeff met muscquettaden hem een man op een van zijn scheepen dootgeschooten hebbende, als den voors. Penninghton zelff was gebleecken, versoeckende hem, Penninghton, dat volgens de expresse last van den coningh hem tegens de Spaenssen wilde assisteren, tenmintsten ruymte maecken om zelffs deur de sijne buyten schaede van de Engelssen sulcx te connen doen. Zijn expressen noch qualijcken aen boort zijnde heefft werck beghonnen, het bootsvolck van Penninghton hem vraeghende wye eerst geschooten hadde, verclaerde den expressen: de Spaenssen, daerop een generael gerucht datelijcken over ’t heele schip liep, roepende de Spagnerts hebben eerst geroepen ‘kil him, kil him.’ Is genochsaem sonder ghaeten deur het dringen van de maets bij den vice-admirael Penninghton gebracht hem den brieff behandighende, hem gevraeght zijnde wie eerst hostiliteyt bethoont hadde, antwoorde het scheepsvolck met een gemeene stemme uytroepende datte Spagnerts eerst geschooten hadden ende, schoon Penninghton seyde sulcx nyet te connen geloven, mits den Spaenssen admirael hem seeckerlijcken beloofft hadde sulcx nyet te sullen doen, doch wierde weer geantwoort dat sulcx waer was, dat sij ’t gesien hadden, roepende effter: kil him, kil him. Den admirael hem omkeerende ende een weynich meesmuylende, laste het ancker op te trecken, weeck seewaert in, gheevende alsso de onse ruympte om bij te connen comen, dryemael zijn zijde lossende, sonder yemanden uytten onsen te beschaedighen.

Dat dienvolgens hij, admirael, onder den viant comende dezelve datelijcken anckers affgekapt, seylen bijgeset ende haer opter loop hebben gestelt ende subijtelijcken een mist opcomende met een stilte, verscheyden aen landt geraeckt ende nae verbrandt ende in stucken gestooten zijn, andere in zee raeckende sijn meede off in brandt geraeckt, off genomen, off in de grondt geschooten, off aen de Fransse custen gestrandt ende geraseert, nyet weetende hij, admirael, datter meer affgecomen zijn als den admirael Docquendo met zijn schip ende het gaillioen dat eerst bij ons genoomen was, met vijff Duynkerckers ende noch zes leggende in Duyns, die de Engelssen van de strandt gehaelt ende uyt zaecke van strand-recht de haeren seggen te weesen. Verclaert vorder deur de brandscheepen sodanigen schrick onder den viant geraeckt te weesen, dat hij, admirael, maer met zijn booten ende eenigh volck daerinne in ’t eynde genomen heefft seecker schip met 12 metaelen ende 12 ijseren stucken, weesende in alles nae zijn reecke[ninge] genomen 10 scheepen, de reste tot ontrent 40 toe gedestrueert ende heefft hij, admirael, daernae met 54 scheepen effter nae Duyns gewent, daer vindende de zes scheepen bij de Engelssen van de wal gehaelt, den admirael Penninghton hem versoeckende dat hij dezelve als weesende Engelsse scheepen uyt zaecke van strandrecht nyet wilden attacqueren, off soude hem met al zijn maght daertegens moeten setten, al soude hij daervoor sterven ende hoewel deese praetjes hem nyet seer en beweeghden, heefft effenwel ’t getal te kleyn geoordelt om daerom nyeuwe offensiën opte hals te haelen off daerover mette Engelssen in contentie te comen, temeer dewijl noch 5 coninghscheepen affquaemen die daer tevooren nyet bij waeren geweest, maer heefft vyerentwintigh van zijn bijhebbende scheepen, dien van eenige voor 2 maenden vast aengenomen waeren, nae de cust gesonden om die beset te houden ende daer te cruyssen, daerover tot commandeur gelaeten hebbende den capiteyn Colster, hem voorts mette resterende custscheepen nae ’t Goereesche Gat begheevende, ten eynde dezelve aldaer op ’t spoedichste gekielhaelt, gecalslaet ende van vivres voorsien ende weeder opte cust gebracht sullen mogen worden tegens datte andere opte cust haer vivres ten eynde zijn, om alsso tot vergrootinge van deese victorie den viant te stuyten, dat hij uyt Duynkercken geen schaede met allen sal connen doen ende haer haere schaede te beeter te doen smerten ende gevoelen.

Seyt ingebracht te hebben 5 scheepen van de Mase, 5 van Amsterdam, 2 van Hoorn, een van Enckhuysen, twee van Vrieslandt, 2 van Gelderlant ende Drenthe, 1 van Overijsel, 2 van de Generaliteyt, doch dattet jacht van Rotterdam ende een schip van Rotterdam als onbequaem souden mogen werden affgedanckt. Recommandeert oock dat van de lest genomen twee scheepen bij ’t landt aengenomen de Zeeuse capiteynen met haer volck 3 maenden buyts tenmintsten mogen werden behandight als de Hollantsche alreede is geschiet, vreest anders voor mutinatie ende ongeleegentheyt in de vloote.

4. Remonstrerende vorder dattet langh weesen in zee de matrosen zeer moeijelijck valt ende dattet victaliëren in zee haer tegens de borst ende daerom seer costelijck is, werdende in ’t overhalen veel vaeten geruïneert, daerdoor de cost bedorven ende overboort gesmeeten wordt, ende hem van de capiteynen so veel clachten voorcomen deur de quade spijse dat een geheelen dagh deur daermeede werck heefft; so geen veranderinge in valt dat al het volck verloopen zal nae den viant, daer men maer corte reysen in zee ende weer thuys is, temeer omdat Zelant nyet meer als voor drye maenden victalieert ende dan weer invallen ende revictaliëren, nyet connende begrijpen dat sij so nae bij huys 8 à 9 maenden in zee moeten blijven, dat sij in Oost-Indiën off elders sijnde uytten sin souden setten. Was daeromme van advijs dat om deese clachten ende ongenuchten voor te comen onder correctie best weesen soude dat alle custscheepen maer voor 3 à 4 maenden souden mogen werden gevictalieert, ende ‘t eynde victualie bij esquadres nae Vlissingen om schoon te maecken, opgesonden souden mogen werden ende gevictalieert d’een d’anderen successivelijcken volghende, op welcken voet in corten tijdt alle opte cust weeder weesen ende de cust nimmer meer ontbloot soude sijn. Dat men daerbeneffens om hem van een ondraeghelijcke moeyte te ontlasten de capiteynen selffs soude mogen doen schaffen, ‘twelck voor ’t landt so schaedelijck nyet en can sijn, besonder als daerop wel werdt gelet, als wel is het verschaffen van de directeurs, omdatte capiteynen ende matroosen veel goeds al willens bederven ende ruïneren, gelijck bij de reeckeninge soude connen blijcken, dat onmogelijck is om te keeren, off, so de leeden dit nyet connen goedtvinden, dat om de clachten van de capiteynen van zijn hals te keeren over ’t quaed broot, stinckende bier, spijntigen boter, die nimmer meer ophouden, uyt yeder quartier een van de directeurs soude mogen meeghaen om op alles nae behooren totte meeste menage van ’t landt te connen letten. Claeght meede over slordicheyt ende negligentie dat geen monsteringe wordt gedaen, ijder schip opte cust deurdien de capiteynen de oncosten nyet aenghaen, dickwils 20 à 30 coppen minder hebben als anderssints gehouden zijn. Die zaecke oock ten besten recommanderende hiermeede affscheyt maeckende, is vertrocken.

Ende is daerop bij den heer van Noordwijck verhaelt dat alreede ter Generaliteyt goedtgevonden was uyt ijder provintie een te committeren om deese remonstrantie van den admirael naerder met Zijn Hoogh.^t te communiceren, desselffs advijs op te verstaen ende van alles rapport te doen, gheevende in bedencken off de vergaderinge nyet goedt soude vinden vanweegen deese provintie daer eenige bij te voegen. Is nae deliberatie [verstaen] ‘tzelve te laeten bij ’t geresolveerde ter Generaliteyt ende daervan rapport gedaen zijnde dat men alsdan alhier op die saecke naerder soude resolveren.

5. Den heer van Noordwijck uytten naeme van de andere provintiën rapport doende van ’t besogne op ’t stuck van de zeezaecken met Zijn Hoogh.^t gehouden, seyt dat Zijn Hoogheyt dit stuck ten hooghsten apprehendeert ende oordeelt dat soo goeden succes opte viant ter zee gehadt hebbende de leeden behoort te beweegen om dat stuck alsnu t’eenemael vast te stellen ende een pertinente ordre te beraemen dat voortaen de cust gestadigh mocht blijven beset ende alle schaeden van de Duynkerckers voorgecomen ende verhoedt, ende bij provisie dat prompte ordre dient gestelt om de in te vallen custscheepen op ’t spoedichste schoon te maecken ende te revictaliëren om opte cust te mogen zijn als de andere daer leggende haer vivres ten eynde sullen zijn. Dat de provintiën aengenomen hebben haer quote in de scheepen promptelijcken gereedt te maecken, versoeckende deese provintie nyet in gebreecke te willen zijn, waerop gedelibereert zijnde conden de heeren van Amsterdam ende eenige van ons quartier nyet verstaen datte scheepen in Goereede souden werden schoongemaeckt, maer wel datte zelve volgens vorige resolutie gesonden behooren te worden in de respective quartieren om aldaer met meerder expeditie gekielhaelt, schoongemaeckt, gerevictalieert ende weer in zee gesonden te mogen werden

Sodat nae resumptie eyntelijcken verclaert ende geresolveert is datte respective directeurs sullen werden geauthoriseert om inspectie te neemen van de scheepen in Goedereede leggende, ende nae de respective quartieren over te senden de scheepen die bequaem sullen sijn om overgesonden te connen worden ende in corten tijdt aldaer haers oordels weder gerepareert, voorsien ende in zee gebracht sullen connen werden, ende die nyet bequaem sijn dat die in Goedereede op ’t spoedighste sullen werden gekielhaelt ende weeder sullen werden geprovideert.

6. Dezelve heeren meede adviserende datte provintiën ende Zijn Hoogh.^t nyet ongeraeden souden vinden datte gevangen Spaenssen, op 2.000 coppen begroot, over de provintiën gerepartieert ende gevanckelijcken gebracht sullen worden ende aldaer aengehouden tot naerder tractaet van wisselinge, mits vastgestelt werdende dat in sulcken gevalle noyt in Brabandt ende Vlaenderen sullen werden gebracht, maer wel weeder in Spagnen, om alsso den coningh nyet indirectelijcken te doen becomen zijn intentie, ‘tgunt hem indirectelijcken geweert is.

Is nae deliberatie deese repartitie over de provintiën goedgevonden ende belanghende de reste mette andere provintiën ende Zijn Hoogh.^t geconformeert.

7. Daernae meede geproponeert weesende alsso alle welgestelde regeringen daerdoor bestaen, dat diegheene die wel van den staet meriteren geloont ende de quaede nae behooren bey de anderen ten exempele werden gestrafft, off nyet geraeden is te spreecken van de vereeringe die aen den admirael Tromp over sijne groote diensten mettet veroveren ende destrueren van de Spaensse vloote aen ’t landt ghedaen, soude mogen werden ghedaen. Ende bij alle leeden ‘tzelve goedtgevonden ende verstaen dat den admirael met een somme van 6.000 £ uytte leegerpenningen sal werden vereert, ende dat teffens meede ordre sal worden gestelt datte veroverde prinssen werden vercofft met haere behoefften so die uytter zee zijn ingebracht ende dattet provenu vandien eenparichlijcken meede onder de vordere chrijchsofficieren ende matroosen sal worden gedistribueert ende uytgekeert omme in gelijcke geleegentheeden dezelve te meerder totten dienst van ’t landt te animeren ende te verwecken.

8. De heeren Committeerde Raden effter proponeerende dat zij voor deesen totte noodighste necessiteyten ende om de krijtende nooden, die geen uytstel connen lijden, eenighssints tegemoedt te ghaen, geeyscht hadden een somme van 3 millioen, dat zeedert daer noch bij gecomen was het consent tot betaelinge van de affterstallen aen de Westindische Compagnie, bedraegende alleen tot laste van Hollandt 600.000 £, alsmeede het betaelen van de gehuurde scheepen, so in ’t voorjaer als nu lestelijcken tot versterckinge van de vloote van den admirael ende het coopen van de brandscheepen ende andere chrijchsbehoefften, dat meede ten mintsten 6 à 700.000 £ costen sal, neffens het betaelen van de scheepsvrachten, die meede geen cleyne somme sullen bedraeghen, daer meede precijse betaelinge op zal moeten volgen, so men het credijt in toecomende behouden wil, ende dat daeromme over tijdt was dat haer dezelve somme ende noch so veel meer als de lasten zeedert opgecomen bedraegen haer ter handen werden gestelt, versoeckende datte leeden haer derhalven belanghende de voorgeslaegen negotiatie naerder wilden verclaeren.

Is daeromme dit point in naerder omvraege gebracht ende bij de Edelen verstaen, mits het kleedgelt volgens den nyeuwen voorslagh ingewillicht zijnde ende noch eenige andere loopende middelen daerbij die de mintste difficulteyten hebben, dat sij souden connen toestaen de negotiatie van 2 millioenen, d’andere leeden sustineerden nu geen tijdt te sijn van middelen te spreecken, mits de vergaederinge alleen op 2 poincten bijeen gecomen was ende die affgedaen zijnde, om de nabijheyt van de volgende gedimitteert moste werden. Consenteerden daeromme eenige in een millioen, andere 1.2, andere 1.500, andere 2.000.000 £. Dordrecht consenteerde meede in 2 millioenen, mits haer quote bij Mirop genegotieert werdende, alsso op haer comptoir nyet overschiet om eenige interesten te connen betaelen, ende daerom oock op vorige negotiatiën tot betalinge van de interesten gesubsidieert hebben moeten worden. De andere leeden de comptoiren eenparichlijcken willende getracteert hebben, conden nyet verstaen die van Dordrecht gefondeert te weesen so lange sij credijt hadden, ende is om deese dispariteyt de zaecke opgehouden moeten werden in resumptie

9. Is geleesen ’t advijs van ’t Hoff van den 22^en october bij ‘twelcke geadviseert werdt in wat voeghen tegens het onbehoorlijck brigeren van ampten, sonderlingh van de Justitie, dat zeer onbetaemelijck ende schaedelijck is, soude connen ende behooren voorsien te werden.

Dan alsso de vergaderinge jegenwoordigh op sodanige saecken nyet bijeen gecomen is, is daerom goedtgevonden dat neffens de poincten van beschrijvinge copije van dit advijs aen de respective leeden sal overgesonden werden om alsdan naerder in te resolveren.

10. De beghrootinge van de negotiatie effter in omvraege gebracht zijnde persisteerden de leeden bij haere advijsen, die van Dordrecht ‘tzelve excuserende over haer comptoir, d’andere leeden geen last hebbende anders als dat de versochte negotiatie op alle comptoiren soude moeten ghaen, ende die van Hoorn dan noch nyet hooger als tot een millioen gelast zijnde, is om die van Dordrecht eerst te beweegen voorslagh gedaen dat sij meede wilden consenteren, mits so bij examinatie van haer comptoir bij commissarisen bevonden wordt dat zij dezelve nyet en souden connen draeghen, dat dan nae behooren sullen worden gesubsidieert ende van nu aff haer daervan gegheeven acte. Dan die van Dordrecht persisterende oock eenige andere leeden die acte aen andere impotente leeden meer willende gegeeven hebben, is de zaecke effter moeten blijven steecken sonder conclusie.

11. De leeden meede gesommeert zijnde haer naerder last te willen openen belanghende ’t consent totte verpondinge van‘t jaer 1639, wilden de heeren van Dordrecht ende Haerlem alsnoch alvooren satisfactie hebben van Amsterdam over de ingehouden 80.000 lb. Amsterdam wilde de godtshuyslanden alvooren sowel als de godtshuysen beswaert hebben, waerover eenige disputen vallende ende de leeden opiniatrerende, is meede geen conclusie inne genoomen connen werden.

12. Die van Haerlem ende Leijden haer naerder verclaerende op’t versoeck van de Westindische Compagnie, is nae deliberatie geresolveert datte Compagnie de acte bij haer versocht zal werden gegeeven mits dat aen Haerlem ende Leijden sal werden gevolght het recht van’t verboecken van de actiën bij haer gepretendeert ende ’t vorder gesustineerde datte selve gehouden zal werden in naerder bedencken.

13. Den orateur Hagha binnenstaende doet rapport, seyt 28 jaeren den dienst van de Staet deeser landen bij den Grooten Keyser bewaert te hebben ende aldaer gesonden te weesen om den vrundtschap tusschen den Grooten Heer ende deese Staet te maecken, ende daerdeur bij de ingeseetenen deeser landen genooten te mogen werden de proffijten van den commercie ende traffycquen op so grooten ende woesten landt vallende, ende nyettegenstaende in’t vervolgen ende bevorderen van’t zelve groote rencontres ende obstaculen van andere ambassadeurs hem zijn in de weege geworpen om sulcx te verhinderen, dat effenwel eyntelijck dezelve vrundtschap is gearresteert ende geslooten onder so eerlijcke en vorderlijcke conditiën ende capitulatiën als eenigh ambassadeur van andere rijcken sijn gegeeven. Dat hij voorts om hemzelven los te connen maecken ende bequaem tot zijn vertreck in zijn plaetse heeft moeten stellen sijnen neeff ende secretaris Henrico Cops, sonder welcke hij nyet en soude hebben mogen ghaen, nae de costume van de Ottomannische Porta, die geen ambassadeurs dimitteren voor den successeur eerst aengecomen zij, jae dat jegens vermoeden van allen ende sonder exempel den Grooten Heer op sijn vaste beloffte datte heeren Staeten eenen anderen souden senden, haer toegestaen hadde dat hij denzelven zijnen neeff hadde bijgelaeten zijnen oudsten trucheman ende tolck, een vroom trouw man, bij hemzelf opgevoet, volcomen ervaeren in allen saecken die ontrent dezelve Porta te doen staen, aen welcke trucheman so veel geleegen is dat die van Venetiën tot coste van de Signeurije eenige van jonghs op daertoe doen opqueecken. Weesende oock de gewoonte datten oudsten trucheman altijdt gelaeten wordt de ambassadeurs schoon vertreckende ende datte zelve nyet sooseer sijn truchemans van de ambassadeurs als van de ambassade, ende verlaeten werdende datelijcken bij andere ambassadeurs souden werden gesocht.

Datten jegenwoordigen keyser sultan Amurath een martiael, moedigh ende verstandigh heer is, vol van schatten ende rijckdommen, die nyet langh stil sal connen sitten, maer de Persische oorloge loffelijcken ende met groote reputatie geëyndicht hebbende, elders opte nabuerige princen ende rijcken yet anders sal voorneemen, daertoe hem geen actiën sullen ontbreecken. Dat op zijn vertreck den oppersten visier uytte naeme van den keyser bij hem gecomen is, verclaerende dat Sijn Mat. de vrundschap van deesen Staet hoogh estimeert omdat wij in zijn reguard de mintste interessen zijn hebbende, recommanderende daeromme ten hooghsten dat een ander orateur in zijn plaetse moght werden gestelt. Dat hij Hagha het continueren van den vrundschap metten Grooten Heer ende het senden van een andere orateur seer noodigh ende dienstigh oordeelt, ten 1^en om de vrijheyt van de commerciën van so een groot landt te doen continueren ende nyet verliesen, daerom ambassadeurs van andere coningen ende princen so curieus zijn dat de Engelssen die becants heel soecken nae haer te trecken, den Franssen schoon verscheydentlijcken gemiscontenteert zijnde oock om reedenen van staet dezelve vrundschap affecteren ende soecken te continueren, zelffs den hartogh van Holtsteyn daernae trachtende om deesen handel deur de Caspise zee voort over landt met ongeloofflijcke costen op zijn landen ende custen te brenghen.

Ten 2 ^en omdat van 3 granatijnen die van den Grooten Heer de landen van Cyrenen ende Ptolomaida om te populeren eeuwighlijcken ende erffelijcken gegeeven zijn, so haest die landen sullen zijn gepopuleert, grooten handel te verwachten is, temeer dewijl dezelve met nyemant liever als mette onsen geneegen zijn te handelen ende haer doen geresolveert zijn gemeen te macken.

Ten 3 ^en omdat in oorlogen die van den Grooten Heer te verwachten zijn nootsaeckelijcken een bequaem persoon aldaer dient te weesen die de interessen van deesen Staet ende ingeseetenen vandien die daeruyt souden moghen resulteren sulcx sal weeten te representeren, dat veelderley ongemacken daerdeur sullen connen werden verhoedt.

Ten 4 ^en omdat deur de presentie van een orateur de quaede machinatiën van de Spagnerden in die Porta gestadigh verdacht gemaeckt ende tegengegaen connen werden, die anderssints deesen Staet onverwachte onheylen souden connen toebrengen.

Ten 5 ^en omdat naemaels noyt dezelve vrundschap op gelijcke capitulatiën souden connen becomen, so wij die eens naelaeten ende so sijluyden schijnen te verwachten, recommanderende ten hooghsten het senden van een geleert ende vroom predicant om in plaetse van den patriarch Cyrillus gebruyckt te worden daertoe verscheyden Gryeckse familiën ten hooghsten verlangen. Belanghende den anti-patriarch verclaert de saecke soo gebakert te weesen dat eerstdaeghs loon van sijn boosdoen zal ontvangen.

Verclaert vorders gestadichlijcken nauwe ende goede correspondentie met alle ambassadeurs, vrunden van deesen Staet, gehouden te hebben ende van dezelve met gelijcke eere ende eertitulen als haer gegeeven worden, bejeegent te zijn ende oock bij den Grooten Heer ende sijn officieren met geen minder respect als eenige ambassadeurs van andere rijcken aldaer. Seyt datten ambassadeur van Vranckrijck seer heeft gearbeyt om den prince Ragotski tegens den keyser in Hongaren in oorloge te comiteren, daertoe hij hem allenthalven de handt gebooden heefft ende nu oock geen kleyne apparentie toe is, den Grooten Heer in rust zijnde, sullende in sulcken gevalle den keyser meer wercks deur deese oorloghe in zijn erfflanden werden gegheeven als met al de oorloghe in Duytslandt.

Seyt vorders op zijn vertreck bij den oppersten visier uyt last van den Grooten Heer met eenige janitsaeren totte uyterste frontieren geaccompagneert ende gedefroieert te zijn, die meede last gegeeven hadde aen den princen van Moldavia en Podolia om hem alle eere ende caressen aen te doen, gelijck hij daer oock onthaelt, gecaresseert, getracteert ende totte grenssen van Polen met haer carossen, geassisteert met 3 compagniën ruyteren, gebracht ende allenthalven gedefroieert is. Dat oock uyt last van den coningh in Polen treffelijcken onthaelt, gecaresseert ende gedefroieert was, ende op’t versoeck van Sijn Ma.^t wel 3 uuren langh in een beslooten cabinet met hem van verscheyden geleegentheeden gesproocken te hebben concernerende ’t humeur ende inclinatie van den Turckssen keyser ende wat van denzelven te verwachten, daerop hij denzelven pertinent bericht gedaen heefft ende onder andere hem bij deese occasie te kennen gegeeven te hebben dat hij verstaen hadde in Polen te weesen die de oorloghe tegens Dantsick souden soecken aen te steecken, hem verseeckerende datten Turckssen keyser geen liever saecke sien soude dan dat hij het rijck aen d’eene zijde ontsteecken zijnde, aen d’ander candt meede in brandt soude connen steecken met een tweede oorloge, hem sulcx ten hooghsten ontraedende. Daerop den coningh hem in Italiaensch geantwoordt hadde: queste negotio fera accomodato, voeghende daerbij dat hij ende veele van zijn rijck haer zeer verwonderden datten keyser sijn oorloge in Duytschlandt nyet en trachte bij te legghen, daer hem bij den Turck sijn heele saecken so lichtelijcken souden connen werden verset. Verclaert meede bevonden te hebben datte jesuïten in Polen de meeste overhandt hebben ende, schoon bij den coningh het meeste credijt nyet en hebben, effenwel haer bij andere groten sulcks weeten aen te doen ende met haer authoriteyt te preveleren dat die van de gereformeerde religie geschaepen zijn door dezelve geëxstirpeert te sullen worden off andere swaricheeden ende commotiën daerdoor in ’t rijck te sullen ontstaen.

Dat vandaer nae Dantswick vertreckende bij den magistraet van dezelve stadt hem oock alle eere ende caressen hadden aengedaen met inhaelen deur burgerijen ende convoieren uytte stadt, canonnaden ende muscquettaden, hebbende aldaer verstaen datten Poolssen rijcxdagh uytgeschreeven was tegens den 5^en octobris, werdende bij den Raedt aen hem versocht alle goede officiën bij deesen Staet te willen doen dat toch bij Zijn Ma.^t van Polen voor haer wilden intercederen tot sluytinge van den geëischten thol, daertoe hij alle goede debvoiren beloofft hadde.

In affscheyden vaerende voorbij den Deensen admirael was meede met eenighe eerschooten bejeeghent ende comende tot Lubeck ende Hamburch, was aldaer meede met alle eere ende respect ingehaelt, getracteert ende gedefroieert ende met canonaden ende muscquettaden gedimitteert ende geconvoieert tot Lieroirt toe. Vandaer comende tot Groningen was meede bij den heeren burgemeesteren aldaer verwillecomt, getracteert ende gedefroieert ende met alle caressen ende vrundschap ontfangen ende gedimitteert. Ende is so voorts in Den Haghe gecomen, hem verblijdende dat den Staet buytenslandts bij alle coningen ende princen so groot respect vindt, ende noch meer over de navale victorie tegens de Spaenssen, dat haer credijt noch merckelijcken zal doen accresteren, wensschende dat Godt de Heere den Staten deeser landen voorder zegenen ende begenadigen wil ende dat teffens zijnen langhduurigen dienst magh werden geapprobeert ende voor aenghenaem te houden, hem vorders recommanderende in de goede gratie van deese vergaderinge.

Waerop gedelibereert zijnde is den voors. orateur voor zijn goede ende langduurige diensten bedanckt ende is daermeede vertrocken.

14. De deeckens van’t schippersgilde van de respective steeden van Hollandt om verscheyden reedenen versoeckende verhooginge van daghgelden, is goedtgevonden daerop te verstaen ’t advijs van de heeren Committeerde Raden, met last omme ‘tzelve haer advijs neffens de pointen van beschrijvinge over te senden, omme opte aenstaende vergaderinge naerder geëxamineert ende op geresolveert te worden.

15. Den heer van Somersdijck binnenstaende verclaert sijn reyse op Engelandt bij der handt te neemen, presenteert zijnen dienst voor deese vergaderinge in ’t particulier so hem yet boven zijn commissie hebben te commanderen. Doch is verstaen hem voor deese presentatie te bedancken ende hem te recommanderen de zaecken in zijn instructie beghreepen, ende so daer yet voorvalt deese provintie in ’t particulier raekende, daervan de vergaderinge te willen notificeren, ende is hem voorts goede ende voorspoedige reyse gewenscht.

16. De gesaementlijcke vrouwen van de matroosen opte rivieren gedient hebbende ende 40, 50, 60 ende 70 maenden ten affteren zijnde, versoeckende tegens de coude winter ten mintsten met eenige betaelinge geaccommodeert te worden, is verstaen de heeren Committeerde Raden te versoecken zeeker expediënt te willen beraemen daerdoor deese supplianten eenige reedelijcke satisfactie op haer rechtmatige clachten sal mogen werden ghedaen.

17. De negotiatie van de 2 millioenen effter voorgedraegen weesende conden de Edelen ende eenige leeden daerinne toestaen. Dort persisteerde bij haere difficulteyten sustinerende ’t incomen van haer comptoir te weesen ontrent ƒ 400.000 £ ende met renten ende interesten beswaert te weesen ter somme van 380.000 £ ’s jaerlijcx, sodat maer 9.000 £ overschiet voor de geaffecteerde troepen, geeven de vergaderinge zelffs te oordelen off men haer de negotiatie verghen can. Rotterdam, Schiedam, Alckmaer ende Hoorn waeren nyet verder gelast als tot een millioen, andere tot 1.500.000 £, doch meest onder die reserve dattet gelt suyver sonder defalcquatie in handen van Committeerde Raeden sal werden gebracht. Doch Hoorn ende Enckhuysen wilden de custscheepen ende huurde scheepen mette Westindische Compagnie daeruyt betaelt hebben ende wij yet voor de seesaecken defalcqueren, consenterende dan in 1.500.000 £.

Hierop de zaecke in groote verwijderinge ende veelvoudige contestatiën gevallen weesende, Enckhuysen meede haer onbehoorlijcke proceduren van ’t gelt te diverteren buyten ordre bij die van Alckmaer aengeseyt weesende, ende sij daertegens ’tzelve soeckende te justificeren, is in deese haperinge de zaecke steecken gebleeven ende nyets inne geconcludeert connen werden.

18. Het 2^e point omme te consenteren in de verpondinge van ’t jaer 1639 meede geresumeert weesende, persisteerden de heeren van Dort ende Amsterdam bij haere respective advijsen. Dan is eyntelijcken geconcludeert op ’t vertrouwen dat die van Amsterdam de leeden op ’t inhouden van de 80.000 £ ’s jaers tijdichlijcken sullen contentement doen, dat hetzelve middel voor den jaere 1639 werdt geconsenteert ende gearresteert ende dattet stuck van de verpondinge van de godshuysen ende godshuyslanden opgehouden werdt in bedencken totte naeste vergaderinge.

19. Jacob Trip de Jonghe cum sociis het schip Den Eenhoorn in ’t voorjaer aen de regeringe tot assistentie van de custscheepen verhuurt hebbende ende nu affgedanckt, versocht betalinge van de bedonghen ende vervallen huurpenningen volgens de chertepartije, ende is nae liberatie verstaen datte heeren Committeerde Raden deese saecke ten besten werdt gerecommandeert om denzelve uytte eerste consenten te doen hebben satisfactie ende contentement.

20. Is geleesen het advijs van de heeren van de Reeckeninge op ’t versoeck van de heeren van ’t Noorderquartier tegens de collatie gedaen van zeecker canonesye bij eenen l’Admorael van Egmondt, verhaelen datte heeren Staten alle crediteuren uytvercofft hebbende daervooren de goederen ende actiën van ’t huys van Egmont onder haer hebben geslaegen ende daeronder meede het recht van collatie van beneficiën, sodat daerom ende meede omdatten zelven Loijs van Egmondt in dienst van Spagnen ende aen ’s viants zijde zeedert geweest heefft, denzelven heer ongequalificeert is sodanigen collatie te doen ende mitsdien de gedaene collatie nul ende van geender waerden is, gelijck meede de confirmatie daerop gevolght sonder datten zelven can patrocineren. Dat alsnu in neutrale landen woont, ghemerckt oock in sulcken cas main levée most geobtineert hebben van de hooge overicheyt, waeren daerom van advijs datten Hoogen Raedt behoort aengeschreeven te werden vanweeghen deese vergaederinge datte zelve Haer Ed. Mog. den gemelten heer Loijs van Egmont houden voor ongequalificeert om eenige actiën reël off personeel tegens yemanden te vervolgen immers vooralsnoch, ende dat dezelve daerom aengemaent ende versocht werden de proceduren te surcheren ende alles in state te houden tot naerder ordre.

’t Meerendeel van de leeden conformeerden haer met dit advijs, dan de Edelen ende eenige andere alvoren daeruyt copije versoeckende om ‘tzelve naerder te examineren, is ‘tzelve toegestaen ende de zaecke interim opgehouden.

21. Den admirael Tromp voor deesen geadviseert hebbende dat men het schip van Colster om sijn groote leckheyt als van al te dweegh ende sacht hout gemaeckt ende seer vierigh, te vercoopen ende een ander in plaetse te doen bouwen opten chartar lest tot Enckhuysen ghemaeckt. Verclaerde verstaen te hebben dat in Texssel ingebracht is een Spaensse prijse, weesende van des viants scheepen in Italiën gecofft, langh 135 voeten, wijdt 30 voeten, hol 14 voeten met 6½ daerboven, dat een bequaeme charter is, meent daeromme dattet zelve schip bij tauxatie behoort te volghen de Admiraliteyt tot Rotterdam ende dat daertegens het schip van Colster bij haer soude mogen werden vercofft.

Is nae deliberatie goedtgevonden ter Generaliteyt vanweegen deese provincie inne te brenghen dat ter discretie van de heeren Committeerde Raden dit schip off bij tauxatie off bij vercoopinge den Admiraliteyt tot Rotterdam in handen zal werden gestelt.

22. Zijn meede geleesen brieven van den ambassadeur Joachimi uyt London van den 24^en, 25^en ende 28^en october bij dewelcke hij vooreerst Godt danckt datte Spaensse vloote vernyelt is ende dat zulcx oock het ghemeene volck in Engelant ten hooghsten aenghenaem is, hebbende de opinie dat de Spaensse wat quaets met Engelandt voorhadden, doch belanghende die van ’t hoff werden gebruyckt verscheyden discourssen die sommighe de beste nyet en zijn voor deesen Staet. Datte commissarisen over de uytheemse zaecken daeghelijcx vergaderen; dat aldaer bij den Spaenssen ambassadeur gearbeyt wordt dat wij mogen werden verclaert de reede gevioleert ende daerom geconstringeert tot reparatie ende straffe. Dat hij hiertegens den coningh gesproocken ende versocht heefft de resolutiën op deese saecke op te willen houden totdat van de zaecke van weederzijden volcomen kennisse zal zijn genoomen. Heefft oock naerderhandt verstaen datte Spaenssen een dilatoir antwoordt souden werden toegevoeght. Oordelt noodigh dat een extraordinair ambassadeur op ’t spoedighste werde gesonden om den coning ten besten te disponeren; verclaert datte coninghinne voor de Spaenssen spreeckt, nyettegenstaende de debvoiren van den Franssen ambassadeur ter contrariën. Seyt datte quaedwillige aldaer veel vermogen ende daerom geraeden te weesen datte oorloghscheepen vooreerst de cust mijden, alsso dezelve licht in arrest souden werden genomen ende bij de Admiraliteyten aldaer in recht vervolght werdende eer sij ’t dachten sententie tot haeren naedeel souden obtineren, weesende dezelve seer curieus om ’t pretense zeerecht van den coningh te conserveren ende defenderen soveel in haer is. Seyt eyntelijcken, so onsen admirael op zijn weercompste in Duyns met 54 scheepen nae den slagh de zes Spaensse schepen bij den Engelssen van strandt gehaelt hadde aengetast, dat sulcx de Engelssen so soude verbittert hebben dat apparentelijcken een oorloge daeruyt soude hebben ontstaen. Verclaert meede dat Penninghton nyet wel en werdt affgenomen de slappicheyt tegens onsen admirael gebruyckt ende pericule loopen soude van zijn ampt.

Brieven van den 30^en melden datten coningh over ons doen seer misnoeght is ende ‘tzelve duyt voor een groot affront ende dat daerom wel noodigh weesen soude het senden van een extraordinair ambassadeur om alles bij te leggen eer de saecke come tot eenige verwijderinge. Dan waeren aen d’ander candt weeder particuliere advijsen uyt London datten ambassadeur van Vranckrijck aldaer Sijn Ma.^t soude hebben aengeseyt als expresse last hebbende van zijn meester, in cas Zijn Ma.^t over het destrueren van de Spaense vloote de ingeseetenen deeser landen eenighe hostiliteyt moght aendoen, dat hij gelast was vanweeghen sijn meester hem meede viant van Engelant te verclaeren. Ende is al dezelve gehouden voor notificatie.

23. De Staten-Generael oversendende zeecker concept van een naerder ordre ende reglement over de militie te voet ende te paerde, is hetzelve geapprobeert ende ijder van de leeden daervan meedegegeeven een copije offte gedruckte exemplaer.

24. Den colonel Hartskijn mette gemeene compagniën van de Schotse natie op ’t comptoir van Mierop geaffecteert ende 8 à 9 maenden ten affteren zijnde, versoeckende daeromme, alsso noch solliciteurs nocht credijt vorder hebben, betaelinge off vreesen verloop, mutinatie ende confusie.

Is nae deliberatie deese zaecke meede de heeren Committeerde Raeden aenbevoolen omme uytte eerst te negotiëren penningen dezelve meede eenige satisfactie te doen.

25. Daernae weeder in omvraeghe gebracht zijnde het negotiëren van de twee millioenen, heefft de zaecke nae lange disputen daertoe nyet connen werden gebracht, veele nyet connende sonder voorgaende inwilliginge van middelen tot so een exorbitante negotiatie verstaen, veel min als de heeren van Dordrecht daervan vrij souden zijn. Is effenwel eyntelijcken nae veelvoldighe haketterijen vertstaen ende geresolveert, op het vertrouwen datte heeren van Dordrecht haer mette andere leeden sullen conformeren, dat genegotieert zal worden een millioen ende ‘tzelve de heeren Committeerde Raden alhier suyver in handen gestelt, ende datte steeden van Rotterdam, Schiedam, Alckmaer ende Hoorn alle debvoiren aen den haeren sullen aenwenden om buyten sulcx haer principalen te beweegen van noch een halff millioen, daertoe de vordere leeden consent hebben gedraegen ende ‘tzelve meede eerstdaeghs inschrijven. Daertoe oock de heeren Committeerde Raeden gelast worden voornaemelijcken aen de heeren van Dordrecht alle debvoiren bij te brenghen om dezelve daertoe te disponeren onder presentatie ende acte bij de heeren Edelen voorgeslaegen. De vordere leeden naemen aen zelffs bij den haeren sulcx teweege te brengen, uytgeseyt dat Enckhuysen wat twijffelachtigh sprack, maer effenwel aennaemen haer beste te sullen doen. Ende zijn de heeren Committeerde Raeden gelast bij gebrecke van d’een off d’ander de vergaderinghe datelijcken weeder bijeen te doen comen om alsdan te resolveren ‘tgunt tot conservatie noodigh sal werden bevonden.

26. Eyntelijcken geresumeert zijnde de resolutie voor die van de Westindische Compagnie genomen, concernerende de pretensen van Haerlem ende Leyden, is dezelve eenparichlijcken geapprobeert ende gehouden voor gearresteert ende mitsdien meede verstaen datte vorige resolutie in faveur van de Westindische Compagnie genoomen zijn effect sorteren zal.

Finis.